OVT en 1914

In de serie afleveringen van OVT naar aanleiding van In Europa, was het natuurlijk onvermijdelijk om het over de Eerste Wereldoorlog te hebben. De voorgaande afleveringen, die eigenlijk over de geschiedenis voor 1914 moest gaan, lukte het al niet om aan deze oorlog te ontkomen, maar in de aflevering van afgelopen zondag, die over 1914 ging, moest de kwestie echt centraal komen. De oorlog begon als 'De derde Balkanoorlog', maar loopt al heel snel uit de hand tot een wereldoorlog en de vraag wordt opnieuw gesteld: door wie? Door wat? Behalve de potentiele schuldigen en oorzaken, wordt ook het idee van de onhoudbare ontwikkeling aangestipt.

Voordat een definitief antwoord zich begint af te tekenen gaat het over de vaak onderbelichte wreedheden van de oorlog. Het gaat binnen de kortste keren over de loopgravenoorlog, maar voor de verandering worden de moorden van de Duitsers op burgers in Belgie en Frankrijk naar voren geschoven. Die wreedheden werken op het moment zelf als motor van de oorlog, als rechtvaardiging en motivatie voor de geallieerden. Na de oorlog, leeft men in de schok en sloeg om naar pacifisme en wilde de oorlog gaan afschilderen als een grote absurditeit die eigenlijk nergens over ging. In die weergave kregen de verhalen over de wreedheden de smaak van propaganda en hoogstens een opgeblazen versie van werkelijkheid.

Toch blijft de motivatie, vooral de motivatie tot en met 1918 aan toe een merkwaardige kwestie. Zowel de motivatie van de soldaten, maar ook de rationaliseringen van leiders - waarom ging men maar door? Waarom kon men niet stoppen? Over de Eerste Wereldoorlog zijn we nog niet uitgepraat, ook OVT nog niet.