Maximilian Von Spee - veertien achttien

Er is nogal eens gezegd, dat de Eerste Wereldoorlog een confrontatie was van mensen met een negentiende eeuwse mentaliteit en twintigste eeuws oorlogsvernuft. Ik heb het voor het eerst gehoord in een VPRO programma onder de titel Oorlog Was Voetbal, waarin een anecdote aan de orde komt van een Engelse compagnie die de slag aan de Somme, op 1 juli 1916, tegemoet gaat met een bal aan de voet.

De laatste aflevering van Veertien Achttien ademt ook die sfeer. Hoofdrolspeler Maximilian von Spee voert het commando over het twintigste eeuws oorlogsvernuft, in dit geval op zee. Hij doet dit echter met zijn negentiende eeuwse waarden, waarbij hij onder anderen de vijand waarschuwt voor hij aanvalt, opvarenden de kans geeft om zich in veiligheid te stellen en ook nadien probeert mensen te redden. Zo citeert Tom Tacken hem uit zijn logboek. Hoewel de Britten standvastig jacht op Von Spee en zijn vlootonderdeel maken en er uiteindelijk in slagen hem naar de zeebodem te jagen, blijft de oorlog op zee een kanttekening in deze oorlog.

De echte strijd speelt zich af op het vasteland van Europa en zoals wel vaker gememoreerd, is het meest in het oog springende aspect de loopgravenoorlog aan het Westelijk Front. Vorige week ging het daar weer over, toen ik schreef over de gevallen soldaten en een gedicht van E.A. Mackintosh citeerde. In voornoemd radioprogramma van de VPRO, uit 1987, wordt dit gedicht voorgedragen door Neville Grey. Ik heb van de VPRO toestemming gekregen om dat fragment op mijn blog te laten beluisteren.

In Memoriam, door Ewart Alan Mackintosh, 1916 - gelezen door Neville Grey:


Meer Veertien Achttien:
Khudadad Khan,
Käthe Kollwitz,
Sir Robert Borden,
Carol I,
Herbert Hoover.