Edith Cavell - Veertien Achttien

Over de podcast Veertien Achttien (feed) kan ik niet genoeg de loftrompet steken. Inmiddels ben ik wat dat betreft in een steeds ruimer gezelschap. Getuige niet alleen de commentaren op mijn recensies, maar ook de lovende besprekingen bij VPRO's OVT en deze week in het Historisch Nieuwsblad.

De laatste aflevering was ook weer geweldig. Tom Tacken vertelde het verhaal van Edith Cavell, de Britse verpleegster die door de Duitsers werd terechtgesteld op verdenking van spionage. Tacken neemt dze biografie als voorbeeld van nog weer een speciaal fascinerend aspect van de Eerste Wereldoorlog: de propaganda. Meer nog dan ooit was propaganda nodig om de oorlogsmachine draaiende te houden. En het verhaal van Cavell, hoewel ook gebruikt in de Duitse propaganda, speelt toch vooral een betekenisvolle rol in de Britse en Amerikaanse propaganda.

Fascinerend ook zijn uiteindelijk de laatste woorden die van Cavell zijn opgetekend. Juist ook in verband met die propaganda. Daar waar de propaganda juist het middel is om patriottisme te voeden en je onwillekeurig denkt aan analyses die stellen dat nationalisme de nieuwe religie was, stelt Cavell dat patriottisme niet genoeg was. Voor haar werk als verpleegster in oorlogsgebied stelde zij de naastenliefde voorop. En dat roept twee gedachtes op: is de oude religie toch sterker? en ook: Is nationalisme een religie zonder naastenliefde?

Meer Veertien Achttien:
Rudyard Kipling, (speciaal aanbevolen)
Ferdinand I van Bulgarije,
Veertien Achttien in transit,
Pegoud, Grimm - Veertien Achttien,
Emmeline Pankhurst.